مقدمه 
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
این کتاب که به نام ((شیعه در اسلام )) نامیده مى شود، هویت واقعى مذهب تشیع را که یکى از دو مذهب بزرگ اسلامى (تشیع و تسنن ) است بیان مى کند. کیفیت پیدایش و نشو و نماى تشیع ، طرز تفکر مذهبى شیعه و معارف اسلامى از نظر شیعه :
1 - دین : 
تردید نیست در اینکه هر یک از افراد انسان در زندگى طبعا به همنوعان خود گراییده در محیط اجتماع و زندگى دسته جمعى اعمالى انجام مى دهد و کارهایى که انجام مى دهد از همدیگر بیگانه و بى رابطه نیستند و اعمال گوناگون وى مانند خوردن و نوشیدن و خواب و بیدارى و گفتن و شنیدن و نشستن و راه رفتن و اختلاطها و معاشرتها در عین حال که صورتا از همدیگر جدا و متمیز مى باشند با همدیگر ارتباط کامل دارند، هر کارى را در هر جا و به دنبال هر کار دیگر نمى شود کرد بلکه حسابى در کار است .
پس اعمالى که انسان در مسیر زندگى انجام مى دهد تحت نظامى است که از آن تخطى نمى کند و در حقیقت از یک نقطه مشخصى سرچشمه مى گیرد و آن این است که انسان مى خواهد یک زندگى سعادتمندانه داشته باشد که در آن تا مى تواند کامروا بوده به خواسته و آرزوهاى خود برسد. و به عبارت دیگر: تا مى تواند نیازمندیهاى خود را از جهت بقاى وجود، به طور کاملترى رفع نماید.
و از اینجاست که انسان پیوسته اعمال خود را به مقررات و قوانینى که بدلخواه خود وضع کرده یا از دیگران پذیرفته ، تطبیق مى کند و روش معینى در زندگى خود اتخاذ مى نماید، براى تهیه وسائل زندگى کار مى کند؛ زیرا تهیّه وسائل زندگى را یکى از مقررات مى داند، براى التذاذ ذایقه و رفع گرسنگى و تشنگى ، غذا مى خورد و آب مى آشامد؛ زیرا خوردن و آشامیدن را براى بقاى سعادتمندانه خود ضرورى مى شمرد و به همین قرار...
قوانین و مقررات نامبرده که در زندگى انسان حکومت مى کند به یک اعتقاد اساسى استوارند و انسان در زندگى خود به آن تکیه داده است و آن تصورى است که انسان از جهان هستى که خود نیز جزئى از آن است دارد و قضاوتى است که در حقیقت آن مى کند و این مسئله با تاءمل در افکار مختلفى که مردم در حقیقت جهان دارند بسیار روشن است ، کسانى که جهان هستى را همین جهان مادى محسوس و انسان را نیز پدیده اى صد در صد مادى (که با دمیده شدن حیات پیدا و با مرگ نابود مى شود) مى دانند روش شان در زندگى این است که خواسته هاى مادى و لذایذ چند روزه دنیوى خود را تاءمین کنند و همه مساعى شان در این راه مبذول است که شرایط و عوامل طبیعت را براى خود رام سازند.
و کسانى که مانند عامه بت پرستان جهان طبیعت را آفریده خدائى بالاتر از طبیعت مى داند که جهان بویژه انسان را آفریده و غرق نعمتهاى گوناگون خود ساخت تا از نیکیهاى وى برخوردار شوند، اینان برنامه زندگى را طورى تنظیم مى کنند که خشنودى خدا را جلب کنند و موجبات خشم او را فراهم نیاورند چه اگر خدا را خشنود کنند نعمت خود را برایشان فراوان و پاینده گرداند و اگر خشمگین سازند نعمت خود را از دستشان خواهد گرفت .
و کسانى که علاوه بر ایمان تنها به خدا براى انسان زندگانى جاودانى قائل بوده او را مسئول خوب و بد اعمالش مى دانند و در نتیجه روز بازخواست و پاداش (روز قیامت ) اثبات مى کنند مانند مجوس و یهود و نصارا و مسلمین ، در زندگى خود راهى را مى خواهند بپیمایند که این اصل اعتقادى در آن مراعات شود و سعادت این سرا و آن سرا را تاءمین نماید.
مجموع این اعتقاد و اساس (اعتقاد در حقیقت انسان و جهان ) و مقررات متناسب با آن که در مسیر زندگى مورد عمل قرار مى گیرد، ((دین )) نامیده مى شود و اگر انشعاباتى در دین پیدا شود، هر شعبه را ((مذهب )) مى نامند مانند مذهب تسنن و مذهب تشیع در اسلام و مذهب ملکانى و مذهب نسطورى در مسیحیت .
بنابر آنچه گذشت ، هرگز انسان (اگر چه به خدا نیز معتقد نباشد) از دین (برنامه زندگى که بر اصل اعتقادى استوار است ) مستغنى نیست ، ((پس دین همان روش ‍ زندگى است و از آن جدایى ندارد)).
قرآن کریم معتقد است که بشر از ((دین )) گریزى ندارد و آن راهى است که خداى متعال براى بشرباز کرده که با پیمودن آن به وى برسند منتها امر کسانى که دین حق (اسلام ) را پذیرفته به راستى راه خدا را مى پیمایند و کسانى که دین حق را نپذیرفته اند راه خدا را کج کرده عوضى گرفته اند ⁽⁵⁾ .
2 - اسلام : 
اسلام در لغت به معناى تسلیم و گردن نهادن است و قرآن کریم دینى را که به سوى آن دعوت مى کند از این روى اسلام نامیده که برنامه کلى آن تسلیم شدن انسان است به خداى جهان و جهانیان ⁽⁶⁾ که در اثر این تسلیم پرستش نکند جز خداى یگانه را و طاعت نکند جز فرمان او را؛ چنانکه قرآن کریم خبر مى دهد اولین کسى که این دین را ((اسلام )) و پیروان آن را ((مسلمان )) نامید، حضرت ابراهیم - علیه السلام - بود ⁽⁷⁾ .
3 - شیعه : 
شیعه که در اصل لغت به معناى پیرو مى باشد به کسانى گفته مى شود که جانشینى پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم را حق اختصاصى خانواده رسالت مى دانند و در معارف اسلام پیرو مکتب اهل بیت مى باشند ⁽⁸⁾ .
بخش اوّل : کیفیت پیدایش و نشو و نماى شیعه 
آغاز پیدایش شیعه و کیفیت آن 
آغاز پیدایش ((شیعه )) را که براى اولین بار به شیعه على علیه السّلام (اولین پیشوا از پیشوایان اهل بیت علیهم السّلام ) معروف شدند، همان زمان حیات پیغمبر اکرم باید دانست و جریان ظهور و پیشرفت دعوت اسلامى در 23 سال زمان بعثت ، موجبات زیادى در بر داشت که طبعا پیدایش چنین جمعیتى را در میان یاران پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ایجاب مى کرد ⁽⁹⁾ .
الف :
پیغمبراکرم در اولین روزهاى بعثت که به نص قرآن ماءموریت یافت که خویشان نزدیکترخود را به دین خود دعوت کند ⁽¹⁰⁾ صریحا به ایشان فرمود که هر یک از شما به اجابت دعوت من سبقت گیرد، وزیر و جانشین و وصى من است . على علیه السّلام پیش از همه مبادرت نموده اسلام را پذیرفت و پیغمبراکرم ایمان او را پذیرفت و وعده هاى خود را ⁽¹¹⁾ تقبل نمود و عادتا محال است که رهبر نهضتى در اولین روز نهضت و قیام خود یکى از یاران نهضت را به سمت وزیرى و جانشینى به بیگانگان معرفى کند، ولى به یاران و دوستان سرتاپا فداکار خود نشناساند یا تنها او را با امتیاز وزیرى و جانشینى بشناسد و بشناساند ولى در تمام دوره زندگى و دعوت خود، او را از وظایف وزیرى معزول و احترام مقام جانشینى او را نادیده گرفته و هیچگونه فرقى میان او و دیگران نگذارد.
ب :
پیغمبراکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم به موجب چندین روایت مستفیض و متواتر - که سنى و شیعه روایت کرده اند - تصریح فرموده که على ⁽¹²⁾ علیه السّلام در قول و فعل خود از خطا و معصیت مصون است ، هر سخنى که گوید و هر کارى که کند با دعوت دینى مطابقت کامل دارد و داناترین ⁽¹³⁾ مردم است به معارف و شرایع اسلام .
ج :
على علیه السّلام خدمات گرانبهایى انجام داده و فداکاریهاى شگفت انگیزى کرده بود؛ مانند خوابیدن در بستر پیغمبر اکرم در شب هجرت ⁽¹⁴⁾ و فتوحاتى که در جنگهاى بدر و اُحد و خندق و خیبر به دست وى صورت گرفته بود که اگر پاى وى در یکى از این وقایع در میان نبود، اسلام و اسلامیان به دست دشمنان حق ، ریشه کن شده بودند ⁽¹⁵⁾ .
د :
جریان ((غدیر خم )) که پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم در آنجا على علیه السّلام را به ولایت عامه مردم نصب و معرفى کرده و او را مانند خود متولى قرار داده بود ⁽¹⁶⁾ .
بدیهى است این چنین امتیازات و فضائل اختصاصى دیگر که مورد اتفاق همگان بود ⁽¹⁷⁾ و علاقه مفرطى ⁽¹⁸⁾ که پیغمبراکرم به على علیه السّلام داشت ، طبعا عده اى از یاران پیغمبر اکرم را که شیفتگان فضیلت و حقیقت بودند بر این وامیداشت که على علیه السّلام را دوست داشته به دورش گرد آیند و از وى پیروى کنند؛ چنانکه عده اى را بر حسد و کینه آن حضرت وامى داشت .
گذشته از همه اینها نام ((شیعه على )) و ((شیعه اهل بیت )) در سخنان پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم بسیار دیده مى شود ⁽¹⁹⁾ .
سبب جدا شدن اقلیت شیعه از اکثریت سنى و بروز اختلاف 
هواخواهان و پیروان على علیه السّلام نظر به مقام و منزلتى که آن حضرت پیش ‍ پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و صحابه و مسلمانان داشت مسلم مى داشتند که خلافت و مرجعیت پس از رحلت پیغمبر اکرم از آن على علیه السّلام مى باشد و ظواهر اوضاع و احوال نیز جزء حوادثى که در روزهاى بیمارى پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم به ظهور پیوست ⁽²⁰⁾ نظر آنان را تاءیید مى کرد.
ولى برخلاف انتظار آنان درست در حالى که پیغمبر اکرم رحلت فرمود و هنوز جسد مطهرش دفن نشده بود و اهل بیت و عده اى از صحابه سرگرم لوازم سوگوارى و تجهیزاتى بودند خبر یافتند عده اى دیگر - که بعدا اکثریت را بردند - با کمال عجله و بى آنکه با اهل بیت و خویشاوندان پیغمبر اکرم و هوادارانشان مشورت کنند و حتى کمترین اطلاعى بدهند،از پیش خود در قیافه خیرخواهى ، براى مسلمانان خلیفه معین نموده اند و على و یارانش را در برابر کارى انجام یافته قرار داده اند ⁽²¹⁾ . على علیه السّلام و هواداران او مانند عباس و زبیر و سلمان و ابوذر و مقداد و عمار پس از فراغ از دفن پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و اطلاع از جریان امر در مقام انتقاد برآمده به خلافت انتخابى و کارگردانان آن اعتراض نموده اجتماعاتى نیز کرده اند ولى پاسخ شنیدند که صلاح مسلمانان در همین بود ⁽²²⁾ .
این انتقاد و اعتراف بود که اقلیتى را از اکثریت جدا کرد و پیروان على علیه السّلام را به همین نام ((شیعه على )) به جامعه شناسانید و دستگاه خلافت نیز به مقتضاى سیاست وقت ، مراقب بود که اقلیت نامبرده به این نام معروف نشوند و جامعه به دو دسته اقلیّت و اکثریت منقسم نگردد بلکه خلافت را اجماعى مى شمردند و معترض را متخلف از بیعت و متخلف از جماعت مسلمانان مى نامیدند و گاهى با تعبیرات زشت دیگر یاد مى کردند ⁽²³⁾ .
البته شیعه همان روزهاى نخستین ، محکوم سیاست وقت شده نتواست با مجرد اعتراض ، کارى از پیش ببرد و على علیه السّلام نیز به منظور رعایت مصلحت اسلام و مسلمین و نداشتن نیروى کافى دست به یک قیام خونین نزد، ولى جمعیت معترضین از جهت عقیده تسلیم اکثریت نشدند و جانشینى پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و مرجعیت علمى را حق طلق على علیه السّلام مى دانستند ⁽²⁴⁾ و مراجعه علمى و معنوى را تنها به آن حضرت روا مى دیدند و به سوى او دعوت مى کردند ⁽²⁵⁾ .
دو مسئله جانشینى و مرجعیت علمى 
((شیعه )) طبق آنچه از تعالیم اسلامى به دست آورده بود معتقد بود که آنچه براى جامعه در درجه اول اهمیّت است ، روشن شدن تعالیم اسلام و فرهنگ دینى است ⁽²⁶⁾ و در درجه تالى آن ، جریان کامل آنها در میان جامعه مى باشد.
و به عبارت دیگر
اولاً :
افراد جامعه به جهان و انسان با چشم واقع بینى نگاه کرده ، وظایف انسانى خود را (به طورى که صلاح واقعى است ) بدانند و بجا آورند اگر چه مخالف دلخواهشان باشد.
ثانیا :
یک حکومت دینى نظم واقعى اسلامى را در جامعه حفظ و اجرا نماید و به طورى که مردم کسى را جز خدا نپرستند و از آزادى کامل و عدالت فردى و اجتماعى برخوردار شوند، و این دو مقصود به دست کسى باید انجام یابد که عصمت و مصونیت خدایى داشته باشد و گرنه ممکن است کسانى مصدر حکم یا مرجع علم قرار گیرند که در زمینه وظایف محوله خود، از انحراف فکر یا خیانت سالم نباشند و تدریجا ولایت عادله آزادیبخش اسلامى به سلطنت استبدادى و ملک کسرایى و قیصرى تبدیل شود و معارف پاک دینى مانند معارف ادیان دیگر دستخوش ‍ تحریف و تغییر دانشمندان بلهوس و خودخواه گردد و تنها کسى که به تصدیق پیغمبر اکرم در اعمال و اقوال خود مصیب و روش او با کتاب خدا و سنت پیغمبر مطابقت کامل داشت همان على علیه السّلام بود ⁽²⁷⁾ .
و اگر چنانچه اکثریت مى گفتند قریش با خلافت حقه على مخالف بودند، لازم بود مخالفین را بحق وادارند و سرکشان را به جاى خود بنشانند چنانکه با جماعتى که در دادن زکات امتناع داشتند، جنگیدند و از گرفتن زکات صرفنظر نکردند نه اینکه از ترس مخالفت قریش ، حق را بکشند.
آرى آنچه شیعه را از موافقت با خلافت انتخابى بازداشت ، ترس از دنباله ناگوار آن یعنى فساد روش حکومت اسلامى و انهدام اساس تعلیمات عالیه دین بود، اتفاقا جریان بعدى حوادث نیز این عقیده (یا پیش بینى ) را روز به روز روشنتر مى ساخت و در نتیجه شیعه نیز در عقیده خود استوارتر مى گشت و با اینکه در ظاهر با نفرات ابتدائى انگشت شمار خود به هضم اکثریت رفته بود و در باطن به اخذ تعالیم اسلامى از اهل بیت و دعوت به طریقه خود، اصرار مى ورزیدند در عین حال براى پیشرفت و حفظ قدرت اسلام ، مخالفت علنى نمى کردند و حتى افراد شیعه ، دوش ‍ به دوش اکثریت به جهاد مى رفتند و در امور عامه دخالت مى کردند و شخص على علیه السّلام در موارد ضرورى ، اکثریت را به نفع اسلام راهنمایى مى نمود ⁽²⁸⁾ .
روش سیاسى خلافت انتخابى و مغایرت آن با نظر شیعه 
((شیعه )) معتقد بود که شریعت آسمانى اسلام که مواد آن در کتاب خدا و سنت پیغمبر اکرم روشن شده تا روز قیامت به اعتبار خود باقى و هرگز قابل تغییر نیست ⁽²⁹⁾ و حکومت اسلامى با هیچ عذرى نمى تواند از اجراى کامل آن سرپیچى نماید، تنها وظیفه حکومت اسلامى این است که با شورا در شعاع شریعت به سبب مصلحت وقت ، تصمیماتى بگیرد ولى در این جریان ، به علت بیعت سیاست آمیز شیعه و همچنین از جریان حدیث دوات و قرطاس که در آخرین روزهاى بیمارى پیغمبر اکرم اتفاق افتاد، پیدا بود که گردانندگان و طرفداران خلافت انتخابى معتقدند که کتاب خدا مانند یک قانون اساسى محفوظ بماند ولى سنت و بیانات پیغبمر اکرم را در اعتبار خود ثابت نمى دانند بلکه معتقدند که حکومت اسلامى مى تواند به سبب اقتضاى مصلحت ، از اجراى آنها صرفنظر نماید. و این نظر با روایتهاى بسیارى که بعدا در حق صحابه نقل شد (صحابه مجتهدند و در اجتهاد و مصلحت بینى خود اگر اصابت کنند ماءجور و اگر خطا کنند معذور مى باشند) تاءیید گردید و نمونه بارز آن وقتى اتفاق افتاد که خالد بن ولید یکى از سرداران خلیفه ، شبانه در منزل یکى از معاریف مسلمانان ((مالک بن نویره )) مهمان شد و مالک را غافلگیر نموده ، کشت و سرش را در اجاق گذاشت و سوزانید و همان شب با زن مالک همبستر شد! و به دنبال این جنایتهاى شرم آور، خلیفه به عنوان اینکه حکومت وى به چنین سردارى نیازمند است ، مقررات شریعت را در حق خالد اجرا نکرد ⁽³⁰⁾ !!
و همچنین خمس را از اهل بیت و خویشان پیغمبر اکرم بریدند ⁽³¹⁾ و نوشتن احادیث پیغمبر اکرم بکلى قدغن شد و اگر در جایى حدیث مکتوب کشف یا از کسى گرفته مى شد آن را ضبط کرده مى سوزانیدند ⁽³²⁾ و این قدغن در تمام زمان خلفاى راشدین تا زمان خلافت عمر بن عبدالعزیز خلیفه اموى (99 - 102) استمرار داشت ⁽³³⁾ و در زمان خلافت خلیفه دوم (13 - 25 ق ) این سیاست روشنتر شد و در مقام خلافت ، عده اى از مواد شریعت را مانند حج تمتع و نکاح متعه و گفتن ((حى على خیرالعمل )) در اذان نماز ممنوع ساخت ⁽³⁴⁾ و نفوذ سه طلاق را دایر کرد و نظایر آنها ⁽³⁵⁾ .
در خلافت وى بود که بیت المال در میان مردم با تفاوت تقسیم شد ⁽³⁶⁾ که بعدا در میان مسلمانان اختلاف طبقاتى عجیب و صحنه هاى خونین دهشتناکى به وجود آورد و در زمان وى معاویه در شام با رسومات سلطنتى کسرى و قیصر حکومت مى کرد و خلیفه او را کسراى عرب مى نامید و متعرض حالش نمى شد.
خلیفه دوم به سال 23 هجرى قمرى به دست غلامى ایرانى کشته شد و طبق راءى اکثریت شوراى شش نفرى که به دستور خلیفه منعقد شد، خلیفه سوم زمام امور را به دست گرفت . وى در عهد خلافت خود خویشاوندان اموى خود را بر مردم مسلط ساخته در حجاز و عراق و مصر و سایر بلاد اسلامى زمام امور را به دست ایشان سپرد ⁽³⁷⁾ ایشان بناى بى بندوبارى گذاشته آشکارا به ستم و بیداد و فسق و فجور و نقض قوانین جاریه اسلامى پرداختند، سیل شکایتها از هر سوى به دارالخلافه سرازیر شد، ولى خلیفه که تحت تاءثیر کنیزان اموى خود و خاصه مروان بن حکم ⁽³⁸⁾ قرار داشت ، به شکایتهاى مردم ترتیب اثر نمى داد بلکه گاهى هم دستور تشدید و تعقیب شاکیان را صادر مى کرد ⁽³⁹⁾ و بالا خره به سال 35 هجرى ، مرد6م بر وى شوریدند و پس از چند روز محاصره و زد و خورد، وى را کشتند.